5.2.1 Capaciteit
Ook over de werving van voldoende testkopers moet goed worden nagedacht. Bij de berekening van het benodigde aantal testkopers kan met dezelfde factoren rekening gehouden worden als in 5.1 BOA's. Vervolgens moet worden bepaald hoe de testkopers geworven zullen worden. Hieronder staan voorbeelden van mogelijkheden waarmee voldoende testkoperscapaciteit geborgd kan worden. Ook staan er overwegingen genoemd die meegenomen kunnen worden in de besluitvorming om voor één van de opties te gaan. Deze opsomming is uiteraard niet uitputtend en dient ter inspiratie. Bij behoefte aan verdere verkenning van een van de mogelijkheden kan contact worden opgenomen met de betreffende gemeente(n).
Strategie borging voldoende testkopercapaciteit
Capaciteit volledig in dienst bij gemeente
● Volledige regie op inzetbaarheid
● Niet erg kostenefficiënt, grote poule nodig i.v.m. herkenbaarheid
● Aandachtspunten als werving, afstemming verzorgers, verloning, verzekering en een ballotagecommissie moeten zelf opgepakt worden
Deling capaciteit met regiogemeenten
● Kostenefficiënt
● Gaat herkenning tegen (met name van belang voor kleine en middelgrote gemeenten)
● Minder regie en flexibiliteit m.b.t. inzetbaarheid
● Aandachtspunten als werving, afstemming verzorgers, verloning, verzekering en een ballotagecommissie moeten zelf opgepakt worden, maar kunnen wel verdeeld worden over de regiogemeenten
Inkopen capaciteit bij extern bureau
● Zeer flexibele inzetbaarheid
● Kostenefficiënt
● Gaat herkenning tegen (mits voldoende roulatie)
● Testkopers moeten wel uit de regio komen om opvallendheden in bv. accent tegen te gaan
● Testkopers moeten niet in de directe omgeving woonachtig zijn om herkenning tegen te gaan
● Aandachtspunten als werving, afstemming verzorgers, verloning, verzekering en een ballotagecommissie hoeft de gemeente niet te verzorgen
Gemeente Noardeast-Fryslân
In de afgelopen drie jaar hebben wij, in het kader van ons preventie- en handhavingsplan Drank en Horecawet, leeftijdscontroles op alcoholverstrekking met behulp van testkopers laten uitvoeren door een extern bureau. De controles hebben geleid tot een substantiële verbetering van het naleefgedrag onder de alcoholverstrekkers binnen onze gemeente. Door de goede ervaringen zijn de leeftijdscontroles een integraal onderdeel geworden van ons preventie- en handhavingsplan en zullen wij dit effectieve middel in de toekomst blijven inzetten.
Wim Osinga - W.Osinga@noardeast-fryslan.nl
5.2.2 Werving
Wanneer besloten wordt de capaciteit niet extern in te kopen maar deze binnen de eigen (regio)gemeente(n) op te bouwen, kunnen hiervoor onder meer de volgende kanalen worden gebruikt:
- Middelbare scholen
- Social mediaberichten via facebook, instagram, twitter, etc.
- Sportverenigingen
- Studenten uniform-beroep opleidingen
- HTV studenten
- Stagiairs afdeling stadstoezicht
- Etc.
De jongeren die zich aanmelden dienen foto’s van zichzelf op te sturen, zodat zij beoordeeld kunnen worden op KLUG (kleding, lichamelijke kenmerken, uiterlijk en gedrag). Het is van belang dat de testkopers niet onmiskenbaar 18 jaar of ouder lijken. Deze beoordeling kan plaatsvinden door de BOA(‘s), maar kan ook worden aangevuld met een beoordeling door een ballotagecommissie.
5.2.3 Afstemming ouders/verzorgers
Ouders/verzorgers zijn als opvoeders belangrijk in het begeleiden van hun eigen kinderen in het werk. Het is dan ook een vereiste dat deze direct na een aanmelding van een minderjarige testkoper betrokken worden. Het toesturen van een informatiepakket voor de testkopers en hun ouders/verzorgers is aan te bevelen. In zo’n pakket moet onder andere een toestemmingsformulier worden opgenomen, waarmee de verzorgers expliciet toestemming geven voor de werkzaamheden als testkoper. Daarnaast is het verstandig een ouder/verzorger-brochure toe te voegen, waarin wordt ingegaan op de risico’s van alcohol voor jongeren en waarom het belangrijk is om strikte regels in de maatschappij te stellen voor het kopen en gebruiken van alcohol. Hierbij kan expliciet de link gelegd worden tussen de grenzen die buitenshuis gelden (Alcoholwet) en de grenzen die ouders/verzorgers in hun eigen manier van opvoeding stellen aan het gebruik van alcohol.
Zeker op de eerste werkdag van de betreffende testkoper maar ook later, indien er behoefte is bij ouders/verzorgers, is het aan te raden dat een begeleider vanuit de gemeente in een dialoog met de ouders/verzorgers tekst en uitleg geeft over de werkzaamheden. Zo kan in dit gesprek onder andere worden ingegaan op het aantal malen dat de testkopers alcoholhoudende dranken hebben meegekregen die dag en hoe zij dit hebben ervaren.
5.2.4 Verloning/overeenkomst
Wanneer de gemeente de testkopercapaciteit extern inhuurt, zal het ingeschakelde bedrijf de verloningsstructuur van de testkopers regelen en hoeft de gemeente enkel de facturatie bij te houden. Wanneer dit echter niet het geval is, zijn er verschillende manieren waarop de testkopers verloond kunnen worden voor hun inzet. In het geval van gemeentelijke stagiaires kunnen de werkzaamheden onder de stagewerkzaamheden vallen en kan gebruikgemaakt worden van vaste stageovereenkomsten/vergoedingen. In alle andere gevallen is het van belang dat er een goede afweging plaatsvindt op welke wijze de gemeente een overeenkomst aangaat met de testkopers. Wanneer er bijvoorbeeld voor wordt gekozen te werken met 16-jarige testkopers - zodat deze langere tijd ingezet kunnen worden - dient hen na 12 maanden dienst een vast aantal uren per maand te worden aangeboden, op basis van de gemiddelde inzet over de afgelopen 12 maanden.
5.2.5 Verzekeringen
Controles zullen niet altijd te voet uitgevoerd kunnen worden. Zeker wanneer er sprake is van een regionaal samenwerkingsverband of een grote gemeente, zal er geregeld gebruikgemaakt moeten worden van bijvoorbeeld een auto. Hierbij is het van belang dat de auto’s die ingezet worden APK gekeurd zijn en er een inzittendenverzekering is afgesloten.
Daarnaast kan er natuurlijk ook buiten de auto onverhoopt iets gebeuren in het veld. Het afsluiten van een collectieve ongevallenverzekering voor de testkopers (en uiteraard de BOA’s) is dus van groot belang.
Ook hierbij geldt dat, wanneer de gemeente werkt met een extern bureau, de gemeente hierin wordt ontzorgd. Controleer echter wel altijd goed of het beoogde bureau deze zaken ook daadwerkelijk op orde heeft.
5.2.6 Ballotagecommissie | Optioneel
Een ballotagecommissie is een groep mensen die beoordeelt of de in te zetten testkopers inderdaad niet als onmiskenbaar 18 jaar of ouder worden ingeschat. Het gebruik van een ballotagecommissie is zeker niet verplicht bij de inzet van testkopers, maar het kan wel weerstand en moeilijke vragen van verstrekkers ondervangen. Dit is wat de gemeente Rotterdam in een interview met STAP zegt over het gebruik van een ballotagecommissie:
"De testkopers worden gekeurd door een onafhankelijke ballotagecommissie van vijf mensen. Niet onmiskenbaar 18 is een subjectief iets, dus met de inzet van deze commissie willen wij als gemeente dat die twijfel weggenomen wordt, dat er toch een meerderheid zegt ‘ja, deze persoon achten wij niet onmiskenbaar 18’. De leden van de commissie zijn mensen die wel bij de gemeente werken, maar op hele andere afdelingen. Zij zijn dus niet bevooroordeeld ten opzichte van ons. Wij willen natuurlijk het liefst dat alle testkopers erdoorheen komen, maar om het zo neutraal mogelijk te houden gebruiken we die mensen daarvoor. Alleen bij drie goedkeuringen of meer worden ze ingezet. Alle goedkeuringen worden op formulier vastgelegd en opgeslagen en die houden we ook vast voor de algemene bezwarencommissie, mochten die daarom vragen. Er worden foto’s gemaakt voorafgaand aan de controle, hoe de testkoper eruitziet en ook hoe de testkoper eruit zal zien ten tijde van de controle. Wordt de testkoper zonder pet op de foto gezet, dan mag hij niet halverwege de controles een pet opzetten of zij haar haar los doen, want daar kan de ABC-commissie nog weleens vragen over stellen."
Voor meer informatie over werken met een ballotagecommissie kan contact worden opgenomen met onderstaande gemeenten.
- Gemeente Rotterdam
- Gemeente Utrecht
5.2.7 Instructie en begeleiding
Voordat testkopers mee kunnen werken aan een controle, is het van belang dat ze goed geïnstrueerd zijn, bijvoorbeeld door hen van tevoren gedetailleerde digitale instructies in de vorm van beeld en tekst te geven. Het is zaak hierin de controleprocedure en de rol van de testkoper uitvoerig te behandelen. Daarnaast is het verstandig om hen eerst een aantal proefaankopen uit te laten voeren om te wennen aan de procedure in de praktijk. Deze aankopen gelden niet als officiële controles, maar zijn puur voor trainingsdoeleinden. De BOA observeert de testkoper tijdens deze proefaankopen nauwkeurig, zodat hij feedback kan geven waar nodig.
Een goede evaluatie na iedere velddag is ook van belang. Hierbij kan gekozen worden om (periodiek) evaluaties met de gehele poule van testkopers en BOA’s te organiseren. Op deze manier borgt men de kwaliteit van de testaankopen.
5.2.8 Gemiddelde slaagkans & ID-vraag | Optioneel
Bij de werving en selectie van de testkopers is het van groot belang dat deze niet onmiskenbaar 18 jaar of ouder worden geschat. Daarnaast kan ervoor worden gekozen om gedurende de carrière van de testkopers bij te houden of zij voldoen aan de zogenaamde ‘gemiddelde slaagkans’. Op deze manier kan het draagvlak bij de alcoholverstrekkers verder geborgd worden. Er zullen namelijk discussies ontstaan, waarbij verstrekkers aangeven dat de ingezette testkoper ouder dan 18 jaar leek. Door in het veld bij te houden hoe vaak alle testkopers die ingezet zijn gemiddeld naar hun ID gevraagd zijn, krijgen verstrekkers een eerlijke kans juist te handelen.
Voorbeeld
De 20 testkopers in de poule worden in een bepaalde categorie van verstrekkers* gemiddeld in 60% van de controles naar hun ID gevraagd.
- Wanneer testkoper X slechts in 30% van de gevallen naar ID wordt gevraagd, kan hieruit geconcludeerd worden dat deze testkoper een afwijkende slaagkans heeft t.o.v. het gemiddelde.
- Wanneer testkoper X in 90% van de gevallen naar ID wordt gevraagd, kan hieruit geconcludeerd worden dat deze testkoper een afwijkende slaagkans heeft t.o.v. het gemiddelde.
In beide gevallen kan het het overwegen waard zijn om testkoper X uit de poule te verwijderen. Dit om ervoor te zorgen dat een verstrekker, ongeacht welke testkoper wordt ingezet, altijd grofweg dezelfde kans heeft goed te handelen.
Op deze manier wordt de mogelijke weerstand van een verstrekker dat een testkoper ‘er toch echt als 25 uitzag’ weggenomen. Tegelijkertijd maakt men het hen ook niet te makkelijk door testkopers die er klaarblijkelijk toch jonger uitzien dan het gemiddelde in te blijven zetten.
*Let hierbij wel op dat u rekening houdt met evt. verschillen in de gemiddelde ID-vraag per sector (supermarkten, horeca, etc.) en de sectoren waarin u de verschillende testkopers het meeste inzet. Wanneer 1 testkoper bv. alleen maar bij slijterijen wordt ingezet, waar landelijk gezien veruit het meest naar ID wordt gevraagd, kunt u de cijfers van deze testkoper niet zomaar vergelijken met die van een testkoper die regelmatig in de horeca wordt ingezet (relatief lage ID-vraag).