In het ideale geval vormen de op te leggen sancties voor overtreding van artikel 20 lid 5 een opbouwend geheel, waarin de maatregelen steeds iets zwaarder worden. Hierbij moet goed nagedacht worden over hoeveel tijd er tussen de overtredingen mag zitten: na een jaar zonder overtredingen opnieuw waarschuwen of toch een zwaardere straf opleggen? Bovendien is het belangrijk om de te nemen maatregelen van tevoren te communiceren met de verstrekkers, zodat deze weten wat ze kunnen verwachten.
3.2.1 Handhavingsarrangement
Het handhavingsbeleid is een belangrijke basis voor gemeenten om prioriteiten te stellen in de aanpak van overtredingen. Verstrekkers van alcohol kunnen hieruit opmaken hoe wordt opgetreden en wat zij dus kunnen verwachten. Daarnaast kan beleid ook preventief werken en rechtsgelijkheid bevorderen. Het handhavingsbeleid dient gepubliceerd te worden op de gemeentelijke website.
Verschillende gemeenten kiezen ervoor om eerst te waarschuwen, voordat er daadwerkelijk een sanctie wordt opgelegd. In het geval van artikel 20 lid 5 is het niet mogelijk om een bestuurlijke boete (artikel 44a lid 1) op te leggen. De volgende sancties zijn wel mogelijk:
Relevant(e)
wetsartikel(en)
Deze sanctie kan worden opgelegd na een overtreding en kan ook preventief worden toegepast, indien daartoe aanleiding is. Vanwege de mogelijkheden binnen de wet tot het tijdelijk schorsen of intrekken van de vergunning, wordt dit middel echter niet vaak ingezet bij overtredingen op artikel 20 lid 5 van de Alcoholwet.
Een last onder dwangsom mag opgelegd worden in plaats van een last onder bestuursdwang. Dit mag echter niet gekozen worden indien het ingaat tegen het belang dat het beoogt te beschermen. In de praktijk betekent dit: “Als de verstrekker dronkenschap niet aanpakt, dan moet deze hiervoor betalen.” Het advies is om de hoogte van de dwangsom te bepalen aan de hand van de inkomsten die men genereert door het betreffende wetsartikel niet op te volgen.
Schorsen van de vergunning voor maximaal 12 weken
Een vergunning kan geschorst worden indien de vergunninghouder zich niet aan de regels houdt of de aan een vergunning of ontheffing verbonden regels niet nakomt.
Intrekken van de vergunning
Deze sanctie is mogelijk indien er na een overtreing de vrees bestaat dat het van kracht blijven van de vergunning gevaar oplevert voor de openbare orde, veiligheid of zedelijkheid.
Onderstaande gemeenten hebben sancties vastgelegd voor artikel 20 lid 5. Deze kunnen als voorbeeld dienen:
Gemeente Amsterdam
"De zichtbaarheid van een tijdelijke schorsing is voor omwonenden en bezoekers van de horeca groter, hetgeen de effectiviteit van de maatregel kan bevorderen."
Gemeente Rotterdam
“De aanwezigheid van een persoon in beschonken toestand valt onder een ‘ernstige overtreding’. De burgemeester kan hierbij, na een waarschuwing bij een eerste overtreding, drie maanden de vergunning schorsen. Voor de handhaving in deze aanpak is in eerste instantie gekozen om hier niet van af te wijken. Dus, eerst een waarschuwing, daarna een schorsing. Maar. de burgemeester heeft natuurlijk altijd de kans om hiervan af te wijken en bijvoorbeeld nog een extra waarschuwing te geven. Zorg er dan wel voor dat je waarschuwingen en deze vrijheid voor de burgemeester opneemt in je arrangement. Denk goed na over de praktische consequenties van een maatregel en zorg dat deze in verhouding staat tot de overtreding. Daarnaast heeft Rotterdam er voor gekozen dit af te stemmen met zowel het bestuur als de horecaondernemers. Alle partijen moeten het wel serieus nemen. Want als er altijd wordt afgeweken van de opgelegde sancties, zal dit het draagvlak verkleinen.”
3.2.2 Sancties laten standhouden
Goed geborgde procedures voor sanctionering zorgen ervoor dat opgelegde sancties een betere kans hebben stand te houden. Hier volgen een aantal aanbevelingen:
- Zorg voor een duidelijke sanctiestrategie.
- Zorg ervoor dat de burgemeester en de gemeenteraad achter het handhavingsbeleid staan. Het uitgewerkte voorbeeld in de lijn ‘Leeftijdsgrens’ vormt hiervoor een goede leidraad.
- Zorg voor draagvlak bij de verstrekkers. Hiervoor zijn aanknopingspunten te vinden in de 'Aanpak Dronkenschap en Doorschenken'.
- Zorg ervoor dat de BOA een gedetailleerde omschrijving van een overtreding maakt.
- Maak voor een overtreding waarbij slechts een waarschuwing gegeven wordt ook een rapport op. Anders bestaat er bij een volgende overtreding de kans dat de rechter deze niet als tweede overtreding accepteert.
- Geef meer context van de overtreding door een motivatiedocument met uitleg toe te voegen voor de bezwaarschriftencommissie.
3.2.3 Alcoholwet en strafrecht
De Alcoholwet is een bestuursrechtelijke wet, maar dit wil niet zeggen dat er geen strafrechtelijke mogelijkheden zijn. Indien een overtreding een direct gevaar voor de gezondheid of veiligheid tot gevolg heeft, kan een zaak voorgelegd worden aan het Openbaar Ministerie. Daarnaast is de Alcoholwet gekoppeld aan de Wet op de economische Delicten (WED). Hierdoor is strafrechtelijke handhaving ook mogelijk. De WED biedt mogelijkheden voor hogere boetes en ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel. Om een zaak via de WED voor te kunnen leggen aan het Openbaar Ministerie, dient er wel sprake te zijn van een dusdanig financieel voordeel dat voortkomt uit de overtreding. Dit laatste dient dan ook bewezen te worden, wat erg moeilijk kan zijn. De afhandeling via de WED kost ook meer tijd dan een bestuursrechtelijk afhandeling.
Voor strafrechtelijke handhaving dient de BOA een proces-verbaal op te maken. De officier van justitie beslist vervolgens of hij tot strafvervolging wil overgaan. De gemeente heeft hier geen invloed op. Het is dan ook essentieel om goede afspraken te maken met de officier van justitie alvorens een BOA een proces-verbaal opmaakt.